Stereoscoop 4: De Gruyter

Via Marktplaats kocht ik in 2020 een zwarte vouwstereoscoop met reclame van de winkelketen ‘De Gruyter’ uit de periode 1910-1915. Op de voorkant van de kijker staat in reliëf: “En betere waar – En 10 procent – Alleen de Gruyter”. Bij de stereoscoop werden 5 foto’s van Amsterdam geleverd. Ik heb de stereoscoop compleet aangeschaft met de 5 foto’s en het originele doosje. Een ander exemplaar bevindt zich in de collectie van Museum Rotterdam.

In het jaar 1818 opent Piet de Gruyter een kleine grutterswinkel (kruidenierswinkel) in Den Bosch. Het concept van de winkel is even eenvoudig als doeltreffend; Piet verkocht alleen producten die hij zelf produceerde. Hierdoor waarborgt hij de kwaliteit en kan hij dus ‘betere waar’ aanbieden. De ’10 procent’ verwijst naar de korting die alle klanten standaard ontvingen op hun kassabon en ‘alleen de Gruyter’ werkte volgens dit verkoopprincipe.

Samen met zijn zoons weet hij zijn bedrijf steeds verder uit te breiden en neemt het aantal verkochte en zelf geproduceerde artikelen in hoog tempo toe. Ook het aantal winkels stijgt explosief; in 1902 exploiteerden ze 5 winkels, in 1921 zijn dat er al 100 en die groei zette de jaren daarna door.

Na de Tweede Wereldoorlog doet de zelfbedieningswinkel zijn intrede en moet de winkelketen zijn assortiment verder uitbreiden. Dat betekent dat ze niet meer alle producten zelf kunnen produceren en dat druist in tegen het specifieke concept van De Gruyter. Doordat de directie blijft vasthouden aan hun eigen principe verliest het bedrijf zijn marktpositie aan concurrent Albert Heijn en in de zeventiger jaren van de vorige eeuw verdwijnt De Gruyter helemaal uit onze winkelbeeld.